|
|
|
|
|
Stowarzyszenie Przyjaciół i Sympatyków Ekologii
W bezpośrednim sąsiedztwie rezerwatu „Segiet” na granicy Bytomia i Tarnowskich Gór znajduje się nieczynny kamieniołom Blachówka. W 1995 roku rozporządzeniem Wojewody Katowickiego został on objęty ochroną indywidualną, jako stanowisko dokumentacyjne przyrody nieożywionej. W 2002 roku podobne rozporządzenie wydał Wojewoda Śląski (Rozporządzenie nr 19/2002 Wojewody Śląskiego z dnia 15 maja 2002r. (Dziennik Urzędowy Województwa Śląskiego nr 36 z 27 maja 2002r. poz.1320).Teren chroniony obejmuje obszar około 6 ha. Występują w nim osady triasowe spoczywające na utworach z okresu dewonu i permu. W wyniku wielowiekowej, odkrywkowej i podziemnej działalności górniczej (od XII w.), teren ten został silnie przekształcony, czego pozostałością są podziemne chodniki, sztolnie, szyby, wyrobiska, zapadliska i niecki.
Stanowisko dokumentacyjne jest formą ochrony przyrody pozwalającą zachować „niewyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do wyodrębnienia, ważne pod względem naukowym i dydaktycznym, miejsca występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych, jaskinie lub schroniska podskalne wraz z namuliskami oraz fragmenty eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych. […] Stanowiskami dokumentacyjnymi mogą być także miejsca występowania kopalnych szczątków roślin lub zwierząt” (Ustawa o ochronie przyrody z 2004 r.). Ustanowienie tej formy ochrony przyrody następuje w drodze rozporządzenie wojewody, lub jeśli on tego nie uczyni, w drodze uchwały rady gminy. Na dzień dzisiejszy na terenie województwa śląskiego, oprócz omawianego kamieniołomu „Blachówka” występują jeszcze trzy takie obiekty. Są to:
1. kamieniołom piaskowców karbońskich w gminie Łaziska Górne,
2. odkrywka cieszynitów w Cieszynie,
3. „Jaskinia Wiercica” w gminie Niegowa.
Dwa pierwsze utworzono na podstawie uchwał rad gmin.
W kamieniołomie Blachówka oprócz wymienionych utworów geologicznych występują także ciekawe gatunki roślin i zwierząt. Znaleźć tu można nietoperze (zwierzęta chronione) i rośliny cenne przyrodniczo, m.in. narecznicę samczą, orlicę, dziewięćsiła bezłodygowego. W oczkach wodnych tworzących się na dnie wyrobiska występują płazy. Z sąsiedniego Segietu oraz z okolicznych pól zalatują ptaki. Warto może w tym miejscu przypomnieć, że, zgodnie z ustawą o ochronie przyrody, na terenie stanowiska dokumentacyjnego zabrania się nie tylko niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu, uszkadzania i zanieczyszczania gleby, wydobywania do celów gospodarczych skał, torfu oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt oraz minerałów, ale niedozwolone jest również umyślne zabijanie dziko występujących zwierząt oraz niszczenia nor i legowisk zwierzęcych. Ochronie podlega więc tutaj cała przyroda, o czym warto pamiętać, zwłaszcza, że ostatnio nasila się niekontrolowana penetracja tego terenu.
Na terenie kamieniołomu znajduje się także jedno z wejść do Podziemi Tarnogórsko - Bytomskich. Podziemia tworzy system chodników i komór o długości ponad 300 km. Jest to jeden z największych tego typu obiektów na świecie. Obszar ten został objęty ochroną w ramach systemu Natura 2000. NATURA 2000, to stworzony w Unii Europejskiej system ochrony najcenniejszych w Sali Europy siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków. Podstawą prawną do jego rozwijania są dwie dyrektywy: Dyrektywa Rady Europy 92/43/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dziko żyjących ptaków (tzw. Dyrektywa Ptasia) oraz Dyrektywa Rady Europy 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (tzw. Dyrektywa Siedliskowa). Sieć Natura 2000 obejmuje dwa rodzaje obszarów chronionych – Obszary Specjalnej Ochrony (OSO, ostoje ptasie) oraz Specjalne Obszary Ochrony (SOO, ostoje siedliskowe). Podziemia Tarnogórsko – Bytomskie zaliczają się do tego drugiego rodzaju. Ochronie podlega powierzchnia ponad 3.401,2 ha. zlokalizowana na terenie Tarnowskich Gór, Bytomia, Zbrosławic i Radzionkowa. Znajduje się tutaj drugie co do wielkości zimowisko nietoperzy w Polsce. W podziemiach znaleziono 10 gatunków tych rzadkich ssaków: mroczka późnego, nocka Brandta, nocka rudego, nocka wąsatka, nocka Natterera, nocka Bechsteina, nocka orzęsionego, gacka brunatnego, gacka szarego i nocka dużego. Szacuje się, że cała populacja liczy około kilkanaście tysięcy osobników przebywających w podziemiach również w okresie letnim. Oprócz nietoperzy w chodnikach i u ich wylotów stwierdzono występowanie ciekawych bezkręgowców (pajęczaki, owady), roślin (mszaki i paprotniki) oraz grzybów.
Omówione dwa obiekty są unikatowe w skali kraju, Europy, a może nawet i świata. Warto pamiętać, że to od nas wszystkich zależy, czy pozostaną takimi nadal.
1. kamieniołom piaskowców karbońskich w gminie Łaziska Górne,
2. odkrywka cieszynitów w Cieszynie,
3. „Jaskinia Wiercica” w gminie Niegowa.
Dwa pierwsze utworzono na podstawie uchwał rad gmin.
W kamieniołomie Blachówka oprócz wymienionych utworów geologicznych występują także ciekawe gatunki roślin i zwierząt. Znaleźć tu można nietoperze (zwierzęta chronione) i rośliny cenne przyrodniczo, m.in. narecznicę samczą, orlicę, dziewięćsiła bezłodygowego. W oczkach wodnych tworzących się na dnie wyrobiska występują płazy. Z sąsiedniego Segietu oraz z okolicznych pól zalatują ptaki. Warto może w tym miejscu przypomnieć, że, zgodnie z ustawą o ochronie przyrody, na terenie stanowiska dokumentacyjnego zabrania się nie tylko niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu, uszkadzania i zanieczyszczania gleby, wydobywania do celów gospodarczych skał, torfu oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt oraz minerałów, ale niedozwolone jest również umyślne zabijanie dziko występujących zwierząt oraz niszczenia nor i legowisk zwierzęcych. Ochronie podlega więc tutaj cała przyroda, o czym warto pamiętać, zwłaszcza, że ostatnio nasila się niekontrolowana penetracja tego terenu.
Na terenie kamieniołomu znajduje się także jedno z wejść do Podziemi Tarnogórsko - Bytomskich. Podziemia tworzy system chodników i komór o długości ponad 300 km. Jest to jeden z największych tego typu obiektów na świecie. Obszar ten został objęty ochroną w ramach systemu Natura 2000. NATURA 2000, to stworzony w Unii Europejskiej system ochrony najcenniejszych w Sali Europy siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków. Podstawą prawną do jego rozwijania są dwie dyrektywy: Dyrektywa Rady Europy 92/43/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dziko żyjących ptaków (tzw. Dyrektywa Ptasia) oraz Dyrektywa Rady Europy 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (tzw. Dyrektywa Siedliskowa). Sieć Natura 2000 obejmuje dwa rodzaje obszarów chronionych – Obszary Specjalnej Ochrony (OSO, ostoje ptasie) oraz Specjalne Obszary Ochrony (SOO, ostoje siedliskowe). Podziemia Tarnogórsko – Bytomskie zaliczają się do tego drugiego rodzaju. Ochronie podlega powierzchnia ponad 3.401,2 ha. zlokalizowana na terenie Tarnowskich Gór, Bytomia, Zbrosławic i Radzionkowa. Znajduje się tutaj drugie co do wielkości zimowisko nietoperzy w Polsce. W podziemiach znaleziono 10 gatunków tych rzadkich ssaków: mroczka późnego, nocka Brandta, nocka rudego, nocka wąsatka, nocka Natterera, nocka Bechsteina, nocka orzęsionego, gacka brunatnego, gacka szarego i nocka dużego. Szacuje się, że cała populacja liczy około kilkanaście tysięcy osobników przebywających w podziemiach również w okresie letnim. Oprócz nietoperzy w chodnikach i u ich wylotów stwierdzono występowanie ciekawych bezkręgowców (pajęczaki, owady), roślin (mszaki i paprotniki) oraz grzybów.
Omówione dwa obiekty są unikatowe w skali kraju, Europy, a może nawet i świata. Warto pamiętać, że to od nas wszystkich zależy, czy pozostaną takimi nadal.
Marcin Howaniec